apri la porta

c'è qualcuno alla porta — there's someone at the door

abitiamo porta a porta — we're nextdoor neighbours

vendita porta a porta — door-to-door selling

la ragazza della porta accanto — the girl next door

abitare fuori porta — to live just outside town

il nemico è alle -e — the enemy is at the gate

giocare in porta — to keep goal, to play in goal

un'automobile a quattro -e — a four-door car

porta antincendio — fire door

porta girevole — revolving door

porta d'ingresso — front door

porta scorrevole — sliding door

porta di servizio — back door

porta a soffietto — accordion door

porta a vetri — glass door

prendere la porta — to leave

sfondare una porta aperta — to preach to the converted

mettere qcn. alla porta — to show sb. the door

dare un calcio a qn — to give sb a kick, kick sb

mi ha dato un calcio — he gave me a kick

giochi a calcio? — do you play football?

una partita di calcio — a football match

squadra di calcio — football team

prendere a -ci qcn., qcs. — to kick sb., sth.

aprire la porta con un calcio — to kick the door open

calcio d'angolo — corner

calcio d'inizio — kick-off

calcio di punizione — free kick

calcio di rigore — penalty (kick)

calcio di rinvio — goal kick

sono venuto con lei — I came with her

dimmi qualcosa di lei — tell me something about her

senza di lei — without her

se non fosse per lei — if it were not for her

hanno accusato lei, non me — they accused her, not me

chiedilo a lei — ask her

lei qui non la voglio — I don't want her here

lei è meglio di te — she is better than you

prendetela, è lei — catch her, she's the one

è lei, apri la porta — it's her, open the door

è stata lei a dirmelo — she told me herself, it was she who told me

ha ragione lei, non tu — she's right, not you

viene anche lei? — is she coming too?

neanche lei ha tutti i torti — even she isn't completely in the wrong

non lo sapeva nemmeno lei — she didn't even know it herself

ne so quanto lei — I know as much as she does, I know as much as her

la mia lei — my beloved

Lei

lei per cortesia venga con noi — be so good as to come with us

senza di lei — without you

riconosco lei senz'altro — I certainly recognize you

posso venire con lei? — may I come with you?

farò come lei — I'll do the same as you (do)

dare del lei a qn — to address sb as 'lei'

lei e i suoi amici erano lì — she and her friends were there

conosco lei ma non lui — I know her, not him

non penso più a lei — I don't think about her any more

un regalo per lei — a present for her

degli amici di lei — friends of hers

lei è troppo buono — you are too kind

dopo di lei! — after you!

l'uso del lei — the use of the "lei" form

dare del lei — to use the polite form

dare del lei a qcn. — to address sb. using the "lei" form

darsi del lei — to address one another using the "lei" form

chiedi (a) loro — ask them

disse loro che non sarebbe venuto — he told them he wouldn't be coming

ho spedito loro una cartolina — I sent them a postcard

sono venuto con loro — I came with them

dimmi qualcosa di loro — tell me something about them

senza di loro — without them

loro qui non li voglio — I don't want them here

loro abitano qui — they live here

loro sono meglio di te — they are better than you

vengono anche loro? — are they coming too?

prendeteli, sono loro — catch them, they're the ones

sono loro, apri la porta — it's them, open the door

hanno ragione loro, non tu — they are right, not you

neanche loro hanno tutti i torti — even they aren't completely in the wrong

non lo sapevano nemmeno loro — they didn't even know it themselves

ne so quanto loro — I know as much as they do, I know as much as them

loro capiscono quanto ciò sia penoso — you are aware of how distressing that is

chiedo lor signori di seguirmi — be so good as to follow me, (if you would) gentlemen

il(la) loro; i(le) loro

i loro amici — their friends

un loro amico — a friend of theirs

verranno con la loro macchina — they'll come in their car

è colpa loro — it's their fault

il(la) loro; i(le) loro

questi libri sono i loro — those books are theirs

di chi è questo? - è loro — whose is this? - it's theirs

la nostra casa è più grande della loro — our house is bigger than theirs

vivono del loro — they live on what they have

vogliono sempre dire la loro — they've always got something to say

ne hanno fatto un'altra delle loro — they've (gone and) done it again

loro vanno al cinema, io no — they go to the cinema, I don't

loro due — the two of them

sto cercando loro — I'm looking for them

ho dato loro il tuo numero di telefono — I gave them your telephone number

la lettera non era indirizzata a loro — the letter wasn't for them

lei non pensa a loro — she doesn't think of them

un regalo per loro — a present for them

come loro preferiscono — as you prefer

dopo di loro — after you

la loro casa — their house

un loro amico, uno dei loro amici — a friend of theirs

alcuni loro insegnanti — some of their teachers, some teachers of theirs

sto dalla loro (parte) — I'm on their side

al loro arrivo — when they arrived

non hanno una macchina loro — they haven't got a car of their own

è il loro — it's theirs

ne hanno fatta un'altra delle loro — they've been up to mischief again

vogliono sempre dire la loro — they always have to speak their mind

sono venuto con lui — I came with him

dimmi qualcosa di lui — tell me something about him

senza di lui — without him

se non fosse per lui — if it were not for him

hanno accusato lui, non me — they accused him, not me

chiedilo a lui — ask him

lui qui non lo voglio — I don't want him here

lui è meglio di te — he is better than you

viene anche lui? — is he coming too?

prendetelo, è lui — catch him, he's the one

è lui, apri la porta — it's him, open the door

è stato lui a dirmelo — he told me himself, it was he who told me

ha ragione lui, non tu — he's right, not you

neanche lui ha tutti i torti — even he isn't completely in the wrong

non lo sapeva nemmeno lui — he didn't even know it himself

ne so quanto lui — I know as much as he does, I know as much as him

il mio lui — my beloved

lui e i suoi amici erano lì — he and his friends were there

ho visto lei ma non lui — I saw her, but not him

non penso più a lui — I don't think about him any more

un regalo per lui — a present for him

degli amici di lui — friends of his

sono venuto con lei — I came with her

dimmi qualcosa di lei — tell me something about her

senza di lei — without her

se non fosse per lei — if it were not for her

hanno accusato lei, non me — they accused her, not me

chiedilo a lei — ask her

lei qui non la voglio — I don't want her here

lei è meglio di te — she is better than you

prendetela, è lei — catch her, she's the one

è lei, apri la porta — it's her, open the door

è stata lei a dirmelo — she told me herself, it was she who told me

ha ragione lei, non tu — she's right, not you

viene anche lei? — is she coming too?

neanche lei ha tutti i torti — even she isn't completely in the wrong

non lo sapeva nemmeno lei — she didn't even know it herself

ne so quanto lei — I know as much as she does, I know as much as her

la mia lei — my beloved

Lei

lei per cortesia venga con noi — be so good as to come with us

senza di lei — without you

riconosco lei senz'altro — I certainly recognize you

posso venire con lei? — may I come with you?

farò come lei — I'll do the same as you (do)

dare del lei a qn — to address sb as 'lei'

chiedi (a) loro — ask them

disse loro che non sarebbe venuto — he told them he wouldn't be coming

ho spedito loro una cartolina — I sent them a postcard

sono venuto con loro — I came with them

dimmi qualcosa di loro — tell me something about them

senza di loro — without them

loro qui non li voglio — I don't want them here

loro abitano qui — they live here

loro sono meglio di te — they are better than you

vengono anche loro? — are they coming too?

prendeteli, sono loro — catch them, they're the ones

sono loro, apri la porta — it's them, open the door

hanno ragione loro, non tu — they are right, not you

neanche loro hanno tutti i torti — even they aren't completely in the wrong

non lo sapevano nemmeno loro — they didn't even know it themselves

ne so quanto loro — I know as much as they do, I know as much as them

loro capiscono quanto ciò sia penoso — you are aware of how distressing that is

chiedo lor signori di seguirmi — be so good as to follow me, (if you would) gentlemen

il(la) loro; i(le) loro

i loro amici — their friends

un loro amico — a friend of theirs

verranno con la loro macchina — they'll come in their car

è colpa loro — it's their fault

il(la) loro; i(le) loro

questi libri sono i loro — those books are theirs

di chi è questo? - è loro — whose is this? - it's theirs

la nostra casa è più grande della loro — our house is bigger than theirs

vivono del loro — they live on what they have

vogliono sempre dire la loro — they've always got something to say

ne hanno fatto un'altra delle loro — they've (gone and) done it again

sono venuto con lui — I came with him

dimmi qualcosa di lui — tell me something about him

senza di lui — without him

se non fosse per lui — if it were not for him

hanno accusato lui, non me — they accused him, not me

chiedilo a lui — ask him

lui qui non lo voglio — I don't want him here

lui è meglio di te — he is better than you

viene anche lui? — is he coming too?

prendetelo, è lui — catch him, he's the one

è lui, apri la porta — it's him, open the door

è stato lui a dirmelo — he told me himself, it was he who told me

ha ragione lui, non tu — he's right, not you

neanche lui ha tutti i torti — even he isn't completely in the wrong

non lo sapeva nemmeno lui — he didn't even know it himself

ne so quanto lui — I know as much as he does, I know as much as him

il mio lui — my beloved

posso aprire la finestra? — can I open the window?

dai, non apri i regali? — come on, aren't you going to open your presents?

non ha aperto bocca — he didn't say a word, he didn't open his mouth

tutto ciò mi ha aperto gli occhi — all that was an eye-opener to me

apri bene gli orecchi — listen carefully

aprirsi un varco tra la folla — to cut one's way through the crowd

non riesco ad aprire il rubinetto — I can't turn the tap on

aprire bottega — to open shop

aprire il fuoco — to open fire

a che ora apre la banca? — what time does the bank open?

la banca apre alle otto — the bank opens at eight

la finestra si apre sulla piazza — the window looks onto the square

la porta dev'essersi aperta — the door must have come open

quest'abito si apre sul davanti — this dress opens at the front

mi si aprì davanti la vista del mare — the sea appeared before me

aprirsi (con qn) — to open one's heart (to sb), confide (in sb)

aprire gli occhi, la bocca — to open one's eyes, mouth

aprire le ali — to spread one's wings

va' ad aprire! — answer the door!

farsi aprire — to be let in

aprire la domenica — to open on Sundays

- rsi all'Est — to open up to the East

non aprire bocca — to hold one's peace

aprire gli occhi — to get the picture

aprire gli occhi a qcn. su qcs. — to open sb.'s eyes to sth.

aprire bene le orecchie — to pin one's ears back

aprire la mente — to broaden the mind

aprire le porte a — to open the door(s) to

aprire il fuoco su qcn. — to open fire on sb.

apriti cielo! — good heavens!

posso aprire la finestra? — can I open the window?

dai, non apri i regali? — come on, aren't you going to open your presents?

non ha aperto bocca — he didn't say a word, he didn't open his mouth

tutto ciò mi ha aperto gli occhi — all that was an eye-opener to me

apri bene gli orecchi — listen carefully

aprirsi un varco tra la folla — to cut one's way through the crowd

non riesco ad aprire il rubinetto — I can't turn the tap on

aprire bottega — to open shop

aprire il fuoco — to open fire

a che ora apre la banca? — what time does the bank open?

la banca apre alle otto — the bank opens at eight

la finestra si apre sulla piazza — the window looks onto the square

la porta dev'essersi aperta — the door must have come open

quest'abito si apre sul davanti — this dress opens at the front

mi si aprì davanti la vista del mare — the sea appeared before me

aprirsi (con qn) — to open one's heart (to sb), confide (in sb)

aprì gli occhi e li richiuse subito — she opened her eyes and closed them again immediately

- rsi nel proprio guscio — to go back into one's shell

ha buttato il cappotto sul letto — he threw his coat onto the bed

buttare fuori qn — to throw sb out

buttare qc addosso a qn — to throw sth at sb

buttare qc a qn — to throw sth to sb

buttare qc per terra — to throw sth on the ground

hai già buttato la pasta? — have you put the pasta in?

buttarsi il cappotto sulle spalle — to throw one's coat round one's shoulders

era rotto e l'ho buttato via — it was broken and I threw it away

non è un tipo da buttar via — he's not bad looking

buttare giù — (scritto) to jot down, scribble down, (cibo, boccone) to gulp down, (edificio) to pull down, knock down, (governo) to bring down

buttare giù un muro — to knock down a wall

buttare giù due righe — to scribble a couple of lines

(fraseologia) buttare la colpa addosso a qn — to lay the blame on sb

buttare i soldi dalla finestra — to throw money down the drain

ho buttato là una frase — I mentioned it in passing

gli ha buttato in faccia tutto il suo disprezzo — she told him to his face how much she despised him

mi ha buttato in faccia tutta la verità — he flung the truth at me

(fam : apparire) la faccenda butta male — things are looking bad

buttarsi in acqua — to jump into the water

buttarsi dalla finestra — to jump out of the window

buttarsi nelle braccia di qn — to throw o.s. into sb's arms

buttarsi in ginocchio — to throw o.s. down on one's knees

buttarsi (anima e corpo) in qc — to throw o.s. (wholeheartedly) into sth

buttare qcs. per terra, in aria — to throw sth. to the ground, up into the air

buttare (giù) qcs. dalla finestra — to throw sth. out of the window

buttare una coperta sul letto — to throw a blanket over the bed

buttare qcn. giù dal letto — to get sb. out of bed

-rsi (giù) dalla finestra, sotto un treno — to throw oneself out of the window, in front of a train

buttati! — go for it! just do it!

non ti buttare giù — don't do yourself down

buttare la pasta — to put the pasta (into the boiling water)

buttare qcs. in faccia a qcn. — to throw sth. into sb.'s teeth, to cast sth. up at sb.

buttare a mare qcs. — to throw sth. out the window

aprì gli occhi e li richiuse subito — she opened her eyes and closed them again immediately

qui cum Amphitruone abiit hinc in exercitum,

cum Pansā vixi in Pompeiano,

semper ille antea cum uxore, tum sine eā,

quibuscum essem libenter,

cum quibus in ceteris intellegis afuisse,

si cenas hodie mecum,

vagamur egentes cum conjugibus et liberis,

errare malo cum Platone, etc.,

qui unum imperium unumque magistratum cum ipsis habeant,

in' hinc, quo dignus, cum donis tuis Tam lepidis,

egone abs te abii hinc hodie cum diluculo?

cum primo luci,

cras cum filio cum primo luci ibo hinc,

cum primā luce,

cum primo lumine solis,

pariter cum ortu solis,

pariter cum occasu solis,

cum sole reliquit,

mane cum luci simul,

simul cum dono designavit templo Jovis fines,

et vixisse cum re publicā pariter, et cum illā simul extinctus esse videatur,

cum magnā calamitate et prope pernicie civitatis,

cum summā rei publicae salute et cum tuā peste ac pernicie cumque eorum exitio, qui, etc.,

cum magno provinciae periculo,

cum summo probro,

cum summā tuā dignitate,

cum bonā alite,

ferendum hoc onus est cum labore,

multis cum lacrimis aliquem obsecrare,

hunc ipsum abstulit magno cum gemitu civitatis,

orare cum lacrimis coepere,

si minus cum curā aut cautelā locus loquendi lectus est,

cum curā,

cum summo studio,

cum quanto studio periculoque,

cum multā venustate et omni sale,

summā cum celeritate ad exercitum rediit,

maximo cum clamore involant,

cum clamore,

cum clamore ac tumultu,

Athenienses cum silentio auditi sunt,

illud cum pace agemus,

cum bonā pace,

cum bonā gratiā,

cum bonā veniā,

cum veniā,

cum virtute vivere,

cum judicio,

cum firmā memoriā,

legata cum fide ac sine calumniā persolvere,

spolia in aede... cum sollemni dedicatione dono fixit,

et huic proelium cum Tuscis ad Janiculum erat crimini,

frumenti cum summā caritate inopia erat,

cum eo quidem, quod, etc.,

sit sane, quoniam ita tu vis: sed tamen cum eo, credo, quod sine peccato meo fiat,

Antium nova colonia missa cum eo, ut Antiatibus permitteretur, si et ipsi adscribi coloni vellent,

cum eo tamen, ut nullo tempore is... non sit sustinendus,

obsequar voluntati tuae cum eo, ne dubites, etc.,

cum eo, ne amplius quam has urant,

cum eo tamen, ne, etc.,

cum divis volentibus quodque bene eveniat mando tibi, Mani, etc.,

agite, cum dis bene juvantibus arma capite,

cum superis,

ut ex eodem semine aliubi cum decimo redeat, aliubi cum quinto decimo,

cum octavo, cum decimo,

cum centesimo,

cum centesimā fruge agricolis faenus reddente terrā,

cum linguā lingere,

cum suo gurgite accepit venientem (fluvius),

cum vino et oleo ungere,

terra in Augurum libris scripta cum R uno,

ut proprie cohaereat cum narratione,

(haec) arbitror mihi constare cum ceteris scriptoribus,

interfectam esse... convenit mihi cum adversariis,

quī autem poterat in gratiam redire cum Oppianico Cluentius?

hanc sententiam cum virtute congruere semper,

foedera quibus etiam cum hoste devincitur fides,

capita nominis Latini stare ac sentire cum rege videbant,

cum aliquo in gratiam redire,

stabat cum eo senatūs majestas,

conjurasse cum Pausaniā,

Autronium secum facere,

cum his me oblecto, qui res gestas aut orationes scripserunt suas,

quoniam vivitur, non cum perfectis hominibus, sed cum iis, etc.,

nulla (societas) carior quam ea quae cum re publicā est unicuique nostrum,

cum civibus vivere,

cum M. Fabio mihi summus usus est,

cum quibus publice privatimque hospitia amicitiasque junxerant,

partiri cum Dinaeā matre jussit,

cum Baebio communicare,

of local association, nearness: cum mortuā jugulatum servum nudum positurum ait,

duos tamen pudor cum eo tenuit,

cum aliquo agere,

cum eo Accius injuriarum agit,

si par est agere cum civibus,

si mihi cum Peripateticis res esset,

tecum enim mihi res est,

uni tibi et cum singulis res est,

pacem cum Sabinis facere,

haec ego cum ipsis philosophis disserebam,

tempus cum conjuratis consultando absumunt,

quibuscum continenter bellum gerunt,

cum Cleanthe quam multis rebus Chrysippus dissidet!

neque tam quererer cum deo quod, etc.,

cum quo Antiochum saepe disputantem audiebam,

cum stomacheretur cum Metello,

manu cum hoste confligere,

utilia cum honestis pugnare,

cum majoribus nostris bella gessit,

cum Auruncis bellum inire,

cum Volscis aequo Marte discessum est,

inimicitias cum Africano gerere,

cum Scipione dissentire,

cum utrāque (uxore) divortium fecit,

nec Arcesilae calumnia conferenda est cum Democriti verecundiā,

hanc rationem dicendi cum imperatoris laude comparare,

conferam Sullamne cum Junio,

(orationem) cum magnitudine utilitatis comparare,

hominem sine re, sine fide,

a portu illuc nunc cum laternā advenit,

cadus cum vino,

olla cum aquā,

arcula cum ornamentis,

fiscos cum pecuniā Siciliensi,

onerariae naves cum commeatu,

cum servili schemā,

so of clothing,

ut ne quis cum telo servus esset,

so of weapons,

inmissi cum falcibus, etc.,

vidi argenteum Cupidinem cum lampade,

simulacrum Cereris cum faucibus,

109: cum elephanti capite puer natus,

cum quinque pedibus natus,

Ter. ib.: Minucius cum vulnere gravi relatus in castra,

te Romam venisse cum febri,

ex eis qui cum imperio sint,

cum imperio aut magistratu,

v. Krebs, Antibarb. p. 538): tibi mecum in eodem est pistrino vivendum,

quandoque tu... omnibus in eisdem flagitiis mecum versatus es,

Numidae... in eādem mecum Africā geniti,

quocum (quīcum), quacum, quibuscum, quīcum (for quocum),

his de rebus velim cum Pompeio, cum Camillo, cum quibus vobis videbitur, consideretis,

adhibuit sibi quindecim principes cum quibus causas cognovit,

cum et diurno et nocturno metu,

nam omnes id faciunt quom se amari intellegunt,

facile, quom valemus, recta consilia aegrotis damus,

cum semen maturum habet, tum tempestiva est,

cum permagna praemia sunt, est causa peccandi,

quidam vivere tunc incipiunt cum desinendum est,

ad cujus igitur fidem confugiet cum per ejus fidem laeditur cui se commiserit?

haud invito ad auris sermo mi accessit tuos, Quom te postputasse omnis res prae parente intellego,

qui cum levati morbo videntur, in eum de integro inciderunt,

(dolor) Cum furit... Profuit incensos aestus avertere ( = prodest),

nemo non, cum alteri prodest, sibi profuit,

gubernatores cum exultantes loligines viderunt... tempestatem significari putant,

cum depulsi sunt agni a matribus, diligentia adhibenda est ne, etc.,

cum ejus generis copia defecit, ad innocentium supplicia descendunt,

(hostis) cum intravit... modum a captivis non accipit,

quia enim, cum prima cognovi, jungere extrema cupio,

cum id factum est, tamen grex dominum non mutavit,

quae cum se disposuit... summum bonum tetigit,

ita fere officia reperientur, cum quaeretur, quid deceat, etc.,

etiam tum cum verisimile erit aliquem commisisse... latratote,

in talibus... stabilitas amicitiae confirmari potest, cum homines cupiditatibus imperabunt,

quam (spem), cum in otium venerimus, habere volumus,

nec irascimur illis cum sessorem recusaverint,

cum haec erunt considerata, statim nostrae legis expositione... utemur,

cum viderit secari patrem suum filiumve, vir bonus non flebit?

qui tum demum beatum terrarum orbem futurum praedicavit cum aut sapientes regnare, aut reges sapere coepissent,

cum tempestates pluviae fuerint, videtote quot dies, etc.,

cum bene cesserit negotiatio, multum militia retulerit,

humile genus est (causae) cum contempta res adfertur,

purgatio est cum factum conceditur, culpa removetur,

in quo scelere, etiam cum multae causae convenisse... videntur, tamen non temere creditur,

qui incolunt maritimas urbis, etiam cum manent corpore, animo tamen excursant,

etiam cum potentes nocere intendent,

cum etiam plus contenderimus, etc.,

sorba in sapa cum vis condere, arida facias,

acerbum'st pro benefactis quom mali messim metas,

quom faciem videas, videtur esse quantivis preti,

difficile est tacere cum doleas,

etiam interpretatio nominis habet acumen cum ad ridiculum convertas,

difficile est cum praestare omnibus concupieris, servare aequitatem,

quos (versus) cum cantu spoliaveris, nuda paene remanet oratio,

saepe soleo audire Roscium cum ita dicat se, etc.,

caveto quom ventus siet aut imber, effodias aut seras,

quis tam dissoluto animo est qui, haec cum videat, tacere ac neglegere possit?

formam mihi totius rei publicae, si jam es Romae, aut cum eris, velim mittas,

quae si prodierit, atque adeo cum prodierit—scio enim proditurum esse—audiet,

si damnatus eris, atque adeo cum damnatus eris—nam dubitatio quae poterit esse? etc.,

certe, edepol, quom illum contemplo et formam cognosco meam... nimis simili'st mei,

potestne tibi ulla spes salutis ostendi cum recordaris in deos immortalis quam impius... fueris?

equidem cum... recordor, vix aetatem Alexandri suffecturam fuisse reor ad unum bellum,

quod cum ita est,

quodsi ita est,

often, nunc cum: qui modo nusquam conparebas, nunc quom conpares, peris,

nos de injusto rege nihil loquimur, nunc cum de ipsa regali re publica quaerimus,

quodsi tum, cum res publica severitatem desiderabat, vici naturam, etc., nunc cum omnes me causae ad misericordiam... vocent, quanto tandem studio, etc.,

Curculio hercle verba mihi dedit quom cogito,

sed tandem, quom recogito, qui potis est scire, haec scire me?

ergo quom optume fecisti, nunc adest occasio Benefacta cumulare,

at cumst imposta corona, Clamabis capiti vina subisse meo (est imposta = erit imposta),

quom videbis tum scies,

sed cum certum sciam faciam te paulo ante certiorem,

cum tu haec leges, ego jam annuum munus confecero,

mox quom imitabor Sauream, caveto ne succenseas,

cum testes ex Sicilia dabo, quem volet ille eligat,

mox dabo quom ab re divina rediero,

cum haec docuero, tum illud ostendam, etc.,

quod quom dixero, si placuerit, Facitote,

cum ego Granium testem produxero, refellito, si poteris,

quae cum omnia collegeris, tum ipse velim judices satisne videatur,

oro, ne me hodie, cum isti respondero, putetis, etc.,

curata fac sint quom a foro redeam domum,

non admirere cum ego ipse me id ex te primum audisse confitear?

portisculus signum cum dare coepisset,

quom testamento patris partisset bona,

quom venisset,

audivi summos homines cum quaestor ex Macedonia venissem Athenas,

haec cum Crassus dixisset, silentium est consecutum,

cum Thebani Lacedaemonios bello superavissent... aeneum statuerunt tropaeum,

Dionysius cum fanum Proserpinae Locris expilavisset, navigabat Syracusas,

eo cum venisset, animadvertit ad alteram ripam magnas esse copias hostium,

Tarquinius et Tullia minor... cum domos vacuas novo matrimonio fecissent, junguntur nuptiis,

idem me pridem quom ei advorsum veneram, Facere atriensem voluerat,

Quid ais? Quom intellexeras, id consilium capere, quor non dixti extemplo,

nam tum cum in Asia res magnas permulti amiserant, scimus Romae, solutione impedita, fidem concidisse,

cum ea consecutus nondum eram... tamen ista vestra nomina numquam sum admiratus,

cum ad aliquod oppidum venerat, eadem lectica usque ad cubiculum deferebatur,

(Cassi vellaunus) cum equitatus noster se in agros ejecerat, essedarios ex silvis emittebat,

cum comminus venerant, gladiis a velitibus trucidabantur,

Pacuvius qui Syriam usu suam fecit, cum vino... sibi parentaverat,

cum fossam latam cubiculari lecto circumdedisset, ejusque transitum... conjunxisset, eum ipse detorquebat,

cum cohortes ex acie procucurrissent, Numidae... effugiebant, etc.,

cum in jus duci debitorem vidissent, undique convolabant,

Demaratus cum audiret dominationem Cypseli confirmari, defugit patriam ( = cum audivisset),

(Epaminondas) cum gravi vulnere exanimari se videret, quaesivit salvusne esset clipeus, etc.,

cum ex eo quaereretur quid esset dolus magnus, respondebat, etc.,

qui cum unum jam et alterum diem desideraretur, neque in eis locis inveniretur... liberti Asuvii in eum invadunt, etc.,

quid enim meus frater ab arte adjuvari potuit, cum... furem se videre respondit? Quid in omni oratione Crassus... cum pro Cn. Plancio diceret?

where dicebat might stand for diceret, but not responderet for respondit: cum ad tribum Polliam ventum est, et praeco cunctaretur, etc.,

cum tecum Ephesi collocutus sum,

cum te Puteolis prosequerer,

also,

posticulum hoc recepit quom aedis vendidit, Flaut. Trin. 1, 2, 157: scilicet qui dudum tecum venit cum pallam mihi Detulisti,

non tum cum emisti fundum Tusculanum, in leporario apri fuerunt,

in judiciis quanta vis esset didicit cum est absolutus,

per tuas statuas vero cum dixit, vehementer risimus,

cum occiditur Sex. Roscius, (servi) ibidem fuerunt,

tunc flesse decuit cum adempta sunt nobis arma,

6, 7, 4: semel dumtaxat vultum mutavit, tunc cum... anulum in profundum dejecit,

9, 8, 1: rerum natura... cum visum est deinde, (filium tuum) repetiit,

accepimus et serpentem latrasse cum pulsus est regno Tarquinius,

jube vinum dari: jam dudum factum'st quom primum bibi,

Pompeius cum primum contionem habuit... ostendit, etc.,

ipse cum primum pabuli copia esse inciperet, ad exercitum venit,

effice ut idem status sit cum exigis qui fuit cum promitterem,

tum lacrimare debueras cum equo calcaria subderes,

in quem Juppiter se convertit cum exportavit per mare... Europen,

ne cum in Sicilia quidem (bellum) fuit... pars ejus belli in Italiam ulla pervasit,

nempe eo (lituo) Romulus regiones direxit tum cum urbem condidit,

non tibi, cum in conspectu Roma fuit, succurrit? etc.,

ab Anaximandro moniti Lacedaemonii sunt ut urbem... linquerent, quod terrae motus instaret, tum cum... urbs tota corruit,

ad quem cum accessimus, Appio, subridens, Recipis nos, inquit, etc.,

me primus dolor percussit, Cotta cum est expulsus,

itaque ne tum quidem cum classem perdidisti, Mamertinis navem imperare ausus es,

haec cum facta sunt in concilio, magna spe et laetitia omnium discessum est,

cum Thessalos in armis esse nuntiatum est, Ap. Claudium... senatus misit,

Gracchus cum ex Sardinia rediit, orationem ad populum habuit,

set Stalagmus quojus erat tunc nationis, quom hinc abit?

haec Crassi oratio cum edita est, quattuor et triginta tum habebat annos, etc.,

eo cum venio, praetor quiescebat,

cum Caesari in Galliam venit, alterius factionis principes erant Aedui, alterius Sequani,

cum haec accepta clades est, jam C. Horatius et T. Menenius consules erant,

45, 39, 1: merito me non adgnoscis, nam cum hoc factum est, integer eram,

beneficium ei videberis dedisse cui tunc inimicissimus eras cum dares?

bona quoque, quae tunc habuit cum damnaretur, publicabuntur,

pauper Fabricius (erat) Pyrrhi cum sperneret aurum,

cum est ad nos adlatum de temeritate eorum, etc., cetera mihi facillima videbantur... multaque mihi veniebant in mentem, etc.,

eademne erat haec disciplina tibi quom tu adulescens eras?

alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?

qui cum plures erant, paucis nobis exaequari non poterant, hi postquam pauciores sunt, etc.,

qui (Pompeius) cum omnes Caesarem metuebamus ipse eum diligebat, postquam ille metuere coepit, etc.,

res per eosdem creditores per quos cum tu aderas agebatur,

Senatus consultum factum est de ambitu in Afranii sententiam quam ego dixeram cum tu adesses,

Trebellium valde jam diligit: oderat tum cum ille tabulis novis adversabatur,

non tam id sentiebam cum fruebar, quam tunc cum carebam,

etenim tunc esset hoc animadvertendum cum classis Syracusis proficiebatur,

cum captivis redemptio negabatur, nos vulgo homines laudabant, nunc deteriore condicione sumus, etc.,

hic subito quantus cum viveret esse solebat, Exit humo,

desipiebam mentis cum illa scripta mittebam tibi,

sed tu cum et tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas, et cum eis praedabare, et... non statuebas tibi rationem esse reddendam?

illas res tantas cum gerebam, non mihi mors, non exsilium ob oculos versabatur?

num P. Decius cum se devoveret, et equo admisso in mediam aciem Latinorum inruebat, aliquid... cogitabat?

fulgentis gladios hostium videbant Decii, cum in aciem eorum inruebant,

cum vim quae esset in sensibus explicabamus, etc.,

equidem... risum vix tenebam, cum Attico Lysiae Catonem nostrum comparabas,

cum censebam,

cum dicebam,

cum ponebas,

res, cum haec scribebam, erat in extremum adducta discrimen,

sometimes cum dabam = cum scribebam,

cum scriberem, as epistolary tense, in oblique discourse,

tum cum insula Delos... nihil timebat, non modo provinciis sed etiam Appia via jam carebamus,

antea cum equester ordo judicaret, improbi magistratus in provinciis inserviebant publicanis (a logical consequence),

sed cum jam honores (Hortensii) et illa senior auctoritas gravius quiddam requireret, remanebat idem (dicendi genus) nec decebat idem,

Flaminius, cum tripudio auspicaretur, pullarius diem differebat, etc.,

Zenonem cum Athenis essem audiebam frequenter,

cum ageremus vitae supremum diem, scribebamus hoc,

cum jam in exitu annus esset, Q. Marcius... magistratu abiturus erat,

tum mi aedes quoque arridebant, quom ad te veniebam, tuae,

cum a nostro Catone laudabar vel reprehendi me a ceteris facile patiebar,

Hortensius cum partiretur tecum causas, prorogandi locum semper tibi relinquebat,

ex hoc effectos panes, cum in colloquiis Pompeiani famem nostris objectarent, vulgo in eos jaciebant (causal),

according to class. usage,

contrary to class. usage,

nam quom modo exibat foras, ad portum se aibat ire,

ut, cum L. Opimii causam defendebat, C. Carbo nihil de Gracchi nece negabat, sed id jure factum esse dicebat,

nuper cum ego C. Sergii Oratae... causam defenderem, nonne omnis nostra in jure versata defensio est?

similiter arbitror... illum (oratorem) de toto illo genere non plus quaesiturum esse, quid dicat, quam Polycletum illum, cum Herculem fingebat, quem ad modum pellem aut hydram fingeret (fingebat, for euphony, in view of the foll. fingeret),

nec vero ille artifex cum faceret Jovis formam... contemplabatur aliquem, e quo similitudinem duceret,

casu, cum legerem tuas litteras, Hirtius erat apud me,

Hasdrubal tum forte cum haec gerebantur, apud Syphacem erat,

cum haec Romae agebantur, Chalcide Antiochus ipse sollicitabat civitatium animos, etc.,

cum haec in Hispania gererentur, comitiorum jam appetebat dies,

cum haec agebantur, Chalcide erat Antiochus,

cum haec agerentur jam consul via Labicana ad fanum Quietis erat,

tunc erat mendacio locus cum ignota essent externa... nunc vero, etc. (opposition of times),

cum haec proderem habebant et Caesares juvenes sturnum, etc.,

res quom animam agebat tum esse offusam oportuit,

quod cum res agebatur nemo in me dixit, id tot annis post tu es inventus qui diceres?

o, Astaphium, haut isto modo solita's me ante appellare, Sed blande, quom illuc quod aput vos nunc est, aput me haberem,

44, 39, 7.— Hence the mood may change in co-ordinate clauses: tum, cum haberet haec res publica Luscinos, Calatinos, etc., homines... patientia paupertatis ornatos, et tum, cum erant Catones, Phili, etc., tamen hujusce modi res commissa nemini est (haberet, concessive),

cum is triumphus de Liguribus agebatur, Ligures... coloniam ipsam ceperunt,

cum Africanus censor tribu movebat centurionem... inquit,

cum (censor) M. Antistio equum ademisset,

magistratus quom ibi adesset, occepta'st agi,

Alexandrum uxor sua, cum simul cubaret, occidit,

armati, cum sui utrosque adhortarentur... in medium inter duas acies procedunt,

cum ille Romuli senatus... temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam, populus id non tulit,

an pater familiarissimis suis succensuit cum Sullam et defenderent et laudarent? (causal),

tum cum bello sociorum tota Italia arderet, homo non acerrimus... C. Norbanus in summo otio fuit (concessive),

quibus rebus cum unus in civitate maxime floreret, incidit in eandem invidiam, etc. (adversative),

sed cum jam appropinquantium forma lemborum haud dubia esset... tunc injecta trepidatio est,

quem quidem hercle ego, in exilium quom iret, redduxi domum,

consule me, cum esset designatus tribunus, obtulit in discrimen vitam suam,

haec epistula est, quam nos, in aedibus Apronii cum litteras conquireremus, invenimus,

Brundusii cum loquerer cum Phania, veni in eum sermonem ut dicerem, etc.,

itaque, cum populum in curias triginta divideret, nomina earum (Sabinarum) curiis imposuit,

Ap. Claudius, ovans cum in urbem iniret, decem milia pondo argenti, etc., in aerarium tulit,

cum essem in castris ad fluvium Pyramum, redditae mihi sunt uno tempore a te epistulae duae,

so with cum essem (essemus, etc.),

Eumenes rex ab Roma cum in regnum rediret... mactatus est ( = on the journey),

Agesilaus cum ex Aegypto reverteretur... in morbum implicitus decessit,

Gallo narravi, cum proxime Romae fui, quid audissem,

proxime cum in patria mea fui, venit ad me, etc.,

ipsi comprehensi a me, cum jam dilucesceret, deducuntur,

cum advesperasceret, cum lucesceret,

cum lux appropinquaret,

cum dies instaret,

cum comitiorum tempus adpeteret,

cum dies comitiorum adpropinquaret,

cum ea dies venit,

cum hanc jam epistulam complicarem, tabellarii a vobis venerunt, etc.,

L. Octavius, cum multas jam causas diceret, adulescens est mortuus,

cum plures jam tribus dicto esse audientem pontifici duumvirum juberent... ultimum de caelo quod comitia turbaret intervenit,

cum maxime conquereretur apud patres... repente strepitus ante curiam... auditur,

haec cum maxime dissereret, intervenit Tarquinius,

so with cum maxime,

Caesarem saepe accusavit, cum adfirmaret illum numquam, dum haec natio viveret, sine cura futurum ( = adfirmans, or adfirmando),

Antigonus in proelio, cum adversus Seleucum dimicaret, occisus est ( = dimicans),

impulit ut cuperem habere, cum diceret,

cum haec in Achaia atque apud Dyrrhachium gererentur... Caesar mittit, etc.,

cum civitas in opere ac labore adsiduo reficiendae urbis teneretur, interim Q. Fabio... dicta dies est,

cum hic status in Boeotia esset, Perseus... misit,

illum saepe audivi, hic, cum ego judicare jam aliquid possem, abfuit,

cum maxime haec in senatu agerentur, Canuleius... (ad populum) ita disseruit,

cum maxime Capua circumvallaretur, Syracusarum oppugnatio ad finem venit,

cum jus amicitiae, societatis, adfinitatis ageretur, cum, etc., eo tempore tu non modo non... retulisti, sed ne ipse quidem, etc.,

ille versus, qui in te erat collatus cum aedilitatem petebas,

cum ex oppido exportabatur (Dianae statua) quem conventum mulierum factum esse arbitramini?... Quid hoc tota Sicilia est clarius quam omnes convenisse cum Diana exportaretur ex oppido? etc.,

sed ego, homines cum considerabam, alterum fidei, alterum probri plenum, nequaquam adduci potui ad absolvendum,

cum secum reputavit,

amice facis Quom me laudas,

bene facitis cum venitis,

quae cum taces, nulla esse concedis,

cum igitur proferent aliquid hujusmodi... inventum proferent,

quod cum dederis, illud dederis ut is absolvatur,

fecisti furtum quom istaec flagitia me celavisti et patrem,

loco ille motus est cum ex urbe est depulsus,

Orestes cum se defendit, in matrem confert crimen,

cum grandiorem aetatem ad consulatum constituebant, adulescentiae temeritatem verebantur,

very rare): quid quod et ominibus certis prohibebar amori Indulgere meo, tum cum mihi ferre jubenti Excidit et fecit spes nostras cera caducas,

exspectationem nobis non parvam attuleras cum scripseras, etc.,

quod quidem tibi ostenderam cum a me Capuam reiciebam,

tunc venena edebat bibebatque, cum immensis epulis non delectaretur tantum, sed gloriaretur,

illa scelera... cum ejus domum evertisti, cujus, etc.,

jam aderit tempus quom sese etiam ipse oderit,

erit illud profecto tempus et illucescet aliquando dies cum... amicissimi benevolentiam desideres,

fuit quoddam tempus cum in agris homines bestiarum more vagabantur,

fuerunt alia genera qui... dicebant,

fuit cum hoc dici poterat (potuisset would be hypothetical),

quod fuit tempus cum rura colerent homines,

ac fuit cum mihi quoque initium requiescendi concessum arbitrarer,

incidunt saepe tempora cum ea commutantur,

longum illud tempus cum non ero, etc.,

atque ille eo tempore paruit cum parere senatui necesse erat,

memini noctis illius cum... pollicebar,

illa pugna quom, etc. ( = in qua),

Marcellino Consule, cum ego... putabam ( = anno Marcellini, quo, etc.),

patrum nostrorum memoria cum exercitus videbatur ( = tempore quo),

accepit enim agrum iis temporibus cum jacerent pretia praediorum,

numerandus est ille annus cum obmutuisset senatus?

haec scripsi postridie ejus diei cum castra haberem Mopsuhestiae (cf. habebam, as epistolary tense),

eodem anno, cum omnia infida Romanis essent, Capuae quoque conjurationes factae,

Crassus hodie, cum vos non adessetis, posuit idem, etc.,

omnia quae a te nudius tertius dicta sunt, cum docere velles, etc.,

posteaquam Pompeius apud populum ad VIII. Id. Febr., cum pro Milone diceret, clamore convicioque jactatus est,

hanc domum Jam multos annos est quom possideo,

anni sunt octo cum ista causa in ista meditatione versatur,

vigesimus annus est, cum omnes scelerati me unum petunt,

jam diu'st quom ventri victum non datis,

quia septem menses sunt quom in hasce aedes pedem Nemo intro tetulit,

permulti jam anni erant cum inter patricios magistratus tribunosque nulla certamina fuerant,

dies triginta aut plus in ea navi fui, Quom interea semper mortem exspectabam miser,

unus et alter dies intercesserat, cum res parum certa videbatur,

annos factum'st sedecim Quom conspicatus est primo crepusculo Puellam exponi,

nondum centum et decem anni sunt cum de pecuniis repetundis lata lex est,

nam illi quidem haut sane diu'st quom dentes exciderunt,

omnino biduum supererat cum exercitui frumentum metiri oporteret,

dies nondum decem intercesserant cum ille alter filius necatur,

nondum lucebat cum Ameriae scitum est,

dies haud multi intercesserunt cum ex Leontinis praesidium... venerunt,

non dubitabat Minucius quin, etc., cum repente jubetur dicere,

jamque hoc facere noctu adparabant cum matres familiae repente... procucurrerunt,

jam Sora capta erat cum consules prima luce advenere,

vix erat hoc plane imperatum cum illum spoliatum... videres,

quam multi enim jam oratores commemorati sunt... cum tamen spisse ad Antonium Crassumque pervenimus,

jamque fuga timidum caput abdidit alte (coluber), Cum medii nexus extremaeque agmina caudae Solvuntur,

Hortensium maxime probavi pro Messala dicentem, cum tu abfuisti,

num infitiari potes te illo ipso die meis praesidiis circumclusum commovere te non potuisse, cum tu nostra... caede contentum esse dicebas?

nox erat et placidum carpebant fessa soporem Corpora... cum medio volvuntur sidera lapsu, Cum tacet omnis ager, etc.,

sed uterque noster cedere cogebatur, cum quidem ille pollicitus est, se quod velletis esse facturum,